به گزارش خبرنگار «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ با توجه به اقدامات خرابکارانه رژیم صهیونیستی در یک سال اخیر که منجر به دو انفجار در تأسیسات هسته ای نطنز و ترور شهید دکتر محسن فخری زاده شد تنش ها میان ایران و این رژیم بالا گرفته است. در نظر گرفتن استراتژی کلان رژیم صهیونیستی و اهدافی مانند ناآرام کردن منطقه و ایجاد نوعی بحران امنیتی در منطقه با هدف پیشبرد مقاصد خود، ما را در فهم اقداماتی از این دست یاری می کند. امنیت رکنی است که اسرائیل، به عنوان اصلی ترین مهره خود در بازی های سیاسی منطقه ای از آن استفاده می کند و با رویکرد سلبی یا ایجابی و در مقیاس ملی یا منطقه ای به دنبال کاربست آن و قراردادن دیگران در زمین بازی خود است. این مسأله ای است که روزنامه انگلیسی گاردین در ۱۸ آپریل، طی یادداشتی که در آن از بنیامین نتانیاهو به عنوان مرد خطرناک خاورمیانه نام برد بر آن تأکید کرد. اجماع خرد جمعی در اسرائیل بر این است که نتانیاهو، به عمد به تنش با ایران دامن می زند تا با ایجاد یک بحران امنیت ملی، سمت و سوی جریان سیاسی داخلی را به سود خود دگرش دهد و همچنین در گفتگوهای ایران و آمریکا، سنگ اندازی کند. به گزارش روزنامه گاردین، نتانیاهو با علنی ساختن نقش اسرائیل در عملیات و حملات علیه ایران، عمدا یک جنگ سایه را به جنگی آشکار تبدیل می کند تا این جنگ، سرکش تر و مهارناپذیرتر شود.
جمهوری اسلامی ایران نیز در مقابل اقدامات اسرائیل، دست به افزایش سطح غنی سازی خود تا ۶۰ درصد زد و همچنین زمزمه هایی درباره انفجار روز پنجشنبه در دیمونا به گوش میخورد.
بر این اساس درخصوص بررسی استراتژی منطقه ای اسرائیل و واکنش ایران در مواجهه با آن گفتگویی با مبین عبدی، امیر پرورش و سعیده اسدی از دانشجویان کارشناسی ارشد مطالعات خاورمیانه دانشگاه علامه طباطبایی داشتیم که در ادامه می‌خوانید.
با توجه به پیشرفت محور مقاومت، ایران دست برتر را در برخورد با اسرائیل دارد
مبین عبدی دانشجوی کارشناسی ارشد مطالعات خاورمیانه گفت: دست برتری که ایران امروزه در مقابل اسرائیل دارد، پیشرفت خود و محور مقاومت در مقایسه با گذشته است. اگر در سال۲۰۰۶ اسرائیل با حزبالله لبنان وارد جنگ می شد که تمامیت آن را زیر سؤال ببرد، امروز باید وارد جنگ بشود اما با این هدف که قدرت و نفوذ حزب الله را در منطقه کاهش دهد و این به معنای پیشرفت چشمگیر محور مقاومت در منطقه است. محور مقاومت در منطقه غرب آسیا قطعا تقویت شده است و این مسأله وجود دارد که ایران با کشورها و گروه های همسوی خود در خاورمیانه یک دژ یا هژمونی را به وجود آورده که اسرائیل به راحتی نمی تواند با آن وارد جنگ تمام عیار شود.
نتانیاهو و منافع امنیتی سازی شرایط منطقه
عبدی اظهار داشت: اگر به دنبال ریشه یابی معضلات منطقه ای باشیم بدون شک یک سر آن به اسرائیل می رسد. در بحث منازعاتی که خاورمیانه وجود دارد و اهدافی که نتانیاهو بر این اساس دنبال می کند ما میتوانیم از چند منظر به این قضیه نگاه کنیم. نخست، این باور وجود دارد که نتانیاهو برای اینکه بتواند مجددا خود و حزب مورد نظرش را در جریان قدرت بالا نگه دارد، علاوه بر قدرت نمایی دست به برخی اقداماتی بزند که اسرائیل را با تهدید امنیت ملی مواجه کند. در چنین شرایطی اختلافات داخلی در مرتبه نازل تری قرار میگیرد و توجه سیاست کاملا به سمت مسأله امنیت معطوف می شود و از این طریق نتانیاهو میتواند برای خود وقت بیشتری بخرد. دوم آنکه برای قدرتن مایی و داشتن دست برتربرای تشکیل دولت در اسرائیل نیز به مسأله مذکور نیازمند است.
وی افزود: درخصوص منازعات ایران و اسرائیل در منطقه، در زمان دولت ترامپ، اسرائیل با حمایت بی چون و چرای دولت جمهوری خواه مواجه بود و هماهنگی اهداف به طور کامل میان این دو کشور وجود داشت. اما در دوران بایدن، خواسته یا ناخواسته این دست حمایت ها اسرائیل کمتر است. البته این نکته را باید مدنظر داشت که کلیت حمایت آمریکا از اسرائیل هیچگاه از بین نمی رود اما نگاه جمهوری خواهان و دموکرات ها در خصوص مسأله اسرائیل متفاوت است.
این دانشجوی مطالعات خاورمیانه تصریح کرد: چند روز قبل نتانیاهو در مصاحبه ای گفت ما با هرگونه مذاکره با ایران مخالفیم و هیچ توافقی با ایران برای ما قابل پذیرش نیست و به مقابله با ایران در راستای دستیابی به سلاح هسته ای خواهیم پرداخت.
عبدی گفت: از نظر من، جنگ کلاسیک تمام عیار گزینه مد نظر اسرائیل نیست، بلکه این رژیم میخواهد با برخی اقدامات خرابکارانه و تهدیدات امنیتی یکسری تعلل ها در مسیر رسیدن ایران به غنی سازی به وجود بیاورد. ترور شهید فخری زاده هم از همین دست بود. آنها بر این باور بودند که با ترور وی، میتوان اختلالی در برنامه هسته ای ایران ایجاد کرد و چالشی در مسیر پیشرفت هسته ای ایران به وجود آورد.
وی خاطر نشان کرد: ایران در دوران ترامپ نوعی صبر استراتژیک پیشه کرد اما در دوره ریاست جمهوری بایدن، دست ایران با تر است و ما در این چند روز اخیر وقایعی مانند منازعاتی که در کشتیرانی به وجود آمد و انفجار دیمونا را مشاهده کردیم و به طور کلی ایران اقدامات متقابل انجام میدهد و نوعی توازن قوا بین این دو کشور به وجود آمده است.
این دانشجوی مطالعات خاورمیانه در پاسخ به این پرسش که ماهیت اقدام متقابل درخصوص اقدامات تروریستی اسرائیل باید چگونه باشد گفت: در این خصوص که پاسخ ما به این اقدامات معارضه‌جویانه اسرائیل چگونه باشد باید گفت حفظ و بقای کشور بر همه چیز ارجحیت دارد. جمهوری اسلامی در ابتدا مسأله را بسنجد و پس از آن تصمیم می گیرد که چطور به آن پاسخ دهد. اگر تمامیت ارضی کشور و اصل نظام با بلافاصله جواب دادن اقدامات اسرائیل با خطر مواجه شود، اقدام متقابل به جا نیست اما همیشه مسئولین جمهوری اسلامی بر این مسأله تأکید کردند که اگر خطری از جانب کشورها متوجه ایران شود، حق پاسخ دادن برای ما محفوظ است.
همچنین سعیده اسدی (دانشجوی کارشناسی ارشد مطالعات خاورمیانه دانشگاه علامه طباطبایی) درخصوص بررسی پیشینه تنشها میان ایران و اسرائیل، بررسی راهبرد این رژیم در منازعات شکل گرفته و ارزیابی انتقام ایران در مقابل این اقدامات مطرح کرد؛
با آمدن بایدن، استراتژی اسرائیل در قبال ایران تغییر کرد
این دانشجوی کارشناسی ارشد مطالعات خاورمیانه گفت: از اردیبهشت ماه ۱۳۹۹ یک روند تنشآمیز بین ایران اسرائیل شکل گرفت؛ البته تنش ها میان ایران و اسرائیل همیشه وجود داشت اما در این سال اخیر شکل صعودی پیدا کرد. در نیمه دوم اردیبهشت ۱۳۹۹ اسرائیل خبر از حمله سایبری علیه تأسیسیات آبی خود داد و فاکس نیوز مدعی شد که ایران در این حمله علیه تأسیسات اسرائیل نقش داشته است. در مقابل آن، در ۳۰ اردیبهشت تأسیسات بندر رجایی ایران دچار آسیب دیدگی میشود و به دنبال آن واشنگتن پست، اسرائیل را عامل این حمله ذکر می کند.
اسدی اظهار داشت: پس از ان در تیرماه، در تأسیسات هسته ای نطنز اتفاقی رخ میدهد و هرچند که مقامات اسرائیل در آن وهله مدعایی درخصوص دست داشتن در این اقدام نداشتند، تلویزیون دولتی اسرائیل ۲۲ فرودین ۱۴۰۰ اذعان می کند که اسرائیل عمل این حمله بوده است. اقدام بعدی این است که در ۲۷ تیر تأسیسیات آبرسانی اسرائیل در بخش کشاورزی مورد حمله قرار میگیرد و آبان ماه نیز دچار یک اختلال بزرگ در شبکه برق خود میشود که قطع برق بزرگی را در سرزمین های اشغالی به همراه داشت.
وی افزود: با نزدیکی به انتخابات آمریکا و فهم این احتمال که ترامپ نمیتواند مجددا رئیس جمهور ایالات متحده بشود ما شاهد ترور دانشمند هسته ای کشورمان(محسن فخری زاده) بودیم و تنش ایران و اسرائیل بسیار بالا میگیرد. این بار اسرائیل علاوه بر وادار کردن ایران به پاسخ گویی و اقدام متقابلی که به نفع خود تمام شود سعی میکند ایران را وارد روندی تنش آفرین نماید و رویکردی که بایدن در دوران انتخابات نسبت به توافق هسته ای داشت و حرف هایی در باره بازگشت به توافق هسته ای و احیای برجام زده بود را در بن بست قرار دهد. بعد از انتخابات و با روی کار آمدن بایدن نیز تنش ها بین اسرائیل و ایران ادامه پیدا می کند و این تنش ها بیشتر در قالب حمله به کشتی ها بروز و ظهور پیدا می کند.
این دانشجوی کارشناسی ارشد مطالعات خاورمیانه تصریح کرد: برای مثال ما می بینیم که از ۸ اسفند به بعد یکی از کشتی های باری اسرائیل در نزدیکی عمان دچار حادثه میشود و پس از آن کشتی ایرانی شهرکرد در آب های عمان دچار حادثه میشود و مجددا در ۵ فرودین ۱۴۰۰ کشتی اسرائیل در دریای عرب دچار حادثه میشود و ۱۷ فروردین کشتی ایرانی در نزدیکی یمن و جیبوتی با سانحه مواجه میشود و این تنش ها ادامه دارد تا زمانی که در ۲۲ فروردین درست یک روز پس از اعلام خبر راه اندازی مرکز مونتاژ سانتریفیوژ ها تأسیسات هسته ای نظنز مورد حمله واقع میشود. این اتفاق زمانی رخ میدهد که مذاکرات وین در مراحل ابتدایی خود است و بحث احیای برجام جانی تازه گرفته است و اسرائیل بیشتر از هر کشوری در منطقه از این اتفاق احساس خطر میکند.
اقدامات اسرائیل میتواند صبر استراتژیک ایران را به واکنش درخور و آنی تبدیل کند
اسدی گفت: اما درخصوص بحث انتقام گرفتن و یا اقدامات متقابل ایران در مواجهه با اقدامات تنش زای اسرائیل باید گفت اگر صرفا بر بحث انتقام تمرکز و تأکید کنیم، اقدامات ایران بسیار محدود نشان داده می شود. ایران یک استراتژی بلند مدت دارد که این استراتژی بر مبنای کنش یا واکنشی های آنی نیست. این استراتژی در سال های اخیر حتی پس از بحران سوریه در ۲۰۱۱ یک خط مستمر و محکمی را در حال پیگیری است که آن تقویت جبهه مقاومت است. این بین اقدامات آمریکا و اسرائیل با این هذف بود که تقویت جبهه مقاومت را از بین ببرند و دیگر چیزی به نام محور مقاومت در منطقه وجود نداشته باشد.
وی خاطرنشان کرد: صبر استراتژیک ایران در سیاست خارجی و این راهبرد منطقه ای در طول سال ها برای ایران تثبیت شده بود. اما طی این چند روز نشان داده شد که امکان تغییر این استراتژی از جانب ایران، متأثر از اقدامات تنش آفرین اسرائیل به نوعی پاسخ درخور و آنی تبدیل شود. شلیک موشک به تأسیسات هسته ای نزدیک دیمونا این را نشان داد که شاید ایران در پی تغییر استراتژی صبورانه و محتاطانه خود در قبال اسرائیل است. بر این اساس اما همواره اقدامات ایران صورت بازدارنده داشته است.
این دانشجوی کارشناسی ارشد مطالعات خاورمیانه بیان کرد: موشکی که به نزدیکی دیمونا شلیک شد و فاصله ای 300 کیلومتری را طی کرد نشان داد که تأسیسات راداری اسرائیل یا گنبد آهنین توانایی رهگیری و انهدام آن را نداشتند و ایران در این خصوص بسیار دقیق عمل کرد. این اقدام به میزان زیادی توان ایران را نشان داد و میتوان گفت که اگر ایران پاسخ درخوری نسبت به اقدامات اسرائیل انجام نمیداد، این رژیم برای اقدامات خرابکارانه بعدی جری‌تر میشد.
علاوه بر این، امیر پرورش (دانشجوی کارشناسی ارشد مطالعات خاورمیانه دانشگاه علامه طباطبایی) پیرامون سناریوهای اسرائیل برای ایران در دوران ترامپ و تشدید تنش ها و همچنین ارزیابی اقدامات متقابل ایران بدین گونه نظرات خود را مطرح کرد؛
سناریوهای نتانیاهو برای ایران و تشدید تنشها
این دانشجوی کارشناسی ارشد مطالعات خاورمیانه گفت: تنش بین ایران و اسرائیل سابقه ای چهل ساله دارد اما با توجه به سیر نزولی تنش ها در یک سال اخیر میتوان گفت که نتانیاهو با ترغیب ترامپ برای خروج از برجام به دنبال سه سناریو بوده است. اولین سناریو فروپاشی ایران زیر فشار حداکثری و تحریم هایی است که از جانب آمریکا کلید خورده. دوم، این که ایران تن به مذاکرات مجدد بدهد و دوازده شرط مایک پمپئو را بپذیرد و یا اینکه ترامپ دستور حمله به زیرساخت های هسته ای ایران را صادر کند اما می بینیم که هیچ کدام از این سناریو ها عملی نشده و با ورود بایدن به کاخ سفید میتوان اینگونه تلقی کرد که امیدواری‌های نتانیاهو در حال نابودی است. در نیتجه، به این رهیافت می رسند که خودشان دست به اقداماتی بزنند و تلاش نمایند که فشار نظامی را تشدید کنند.
پرورش اظهار داشت: در راستای این تنش ها میتوان به این بپردازیم که اسرائیل در حال راه اندازی نوعی جنگ روانی علیه ایران است. این درحالی است که ایران در حال مذاکره با 1+4 در وین پیرامون توافق هسته ای است. در واقع در زمان مذاکرات، اسرائیل با کنش های خود و مجبور کردن ایران به نشان دادن واکنش به دنبال این است که روند مذاکرات را به چالش بکشد.
وی افزود: مورد بعد اینکه آمریکا در منطقه شکست خورده و ما شاهد خروج نظامیانش از افغانستان هستیم. اسرائیل لازم میداند اقداماتی را انجام دهد که نیروهای آمریکایی در منطقه باقی بمانند و به نوعی در پی حفظ لزوم وجود نیروهای آمریکایی در منطقه است. با توجه به انهدام کاروان های لجستیک آمریکایی در یمن و اقداماتی مانند حمله به پایگاه عین الاسد و مواضع آمریکا در عراق، بقای نیروهای آمریکایی در منطقه دشوار شده و اسرائیل در پی این است که علیرغم شرایط موجود، کماکان نیروهای آمریکایی را در منطقه نگه دارد.
اسرائیل در رؤیای جایگزینی آمریکا برای کشورهای عرب منطقه
این دانشجوی کارشناسی ارشد مطالعات خاورمیانه تصریح کرد: یکی دیگر موضوعات مهم، عقد قرارداد صلح بین اسرائیل و کشور های عرب منطقه است. ما شاهد خروج آمریکا از منطقه هستیم و این باعث می شود که کشور های عرب، خود را در منطقه تنها و بدون حامی ببینند و با وجود ایران از این اتفاق احساس ترس کنند. در این شرایط اسرائیل به دنبال این است که خود را جایگزین آمریکا در منطقه نماید و به عنوان حامی قدرتمند کشورهای عربی که توان مقابله با ایران را دارد معرفی کند.
اقدامات متقابل ایران هیمنه پوشالی اسرائیل را در هم کوبید
پرورش خاطر نشان کرد: پاسخ دادن ایران به اقدمات اسرائیل قطعا انفعال نیست و بازدارنگی دارد. صحبت هایی که درباره گنبد آهنین اسرائیل وجود دارد و این که این سامانه نتوانسته به خوبی عمل کند یک اتفاق مثبت برای مقاومت در منطقه است. آن پشتوانه که اسرائیل برای کشورهای منطقه تعریف میکرد، با توجه به اقدامات ایران و یا نیروهای نیابتی‌اش موجب شد که نشان داده شود اسرائیل آنچه که ادعا داشته نیست و هیمنه پوشالی‌اش درهم کوبیده شده است. این امر به خوبی واضح است که اسرائیل توان دفاع از خود را هم به خوبی ندارد چه برسد بخواهد از سایر کشورهای منطقه حفاظت کند.
وی بیان داشت: دومین نکته این است، که مطابق بیانات رهبری "دوران بزن در رو تمام شده است" و این سخن نیازمند یک مظهر تجلی است. این جایگاه تجلی این جاست که هرگاه اقدامی علیه ما صورت بگیرد ضروری است که پاسخ دهیم و قطعا این حرف پشتوانه علمی و کارشناسی دارد. هر گاه ما یا نیروهای نیابتی‌مان در منطقه و خلیج فارس دست به اقداماتی علیه دشمنان زدند، بازخورد بسیار مثبتی داشته است. در مذاکرات اخیر وین هم دیدیم که با شروع غنی سازی ۶۰ درصد از جانب ایران، بنبست مذاکره باز شد. هرچند به عقیده من روند این مذاکرات فرسایشی است اما شاهد مثال خوبی برای تأثیر اقدامات متقابل ایران بود و سبب به چالش کشیدن طرف های اروپایی و انداختن توپ در زمین بازی آن ها شد.
مصاحبه از محمدامین خدابنده
